Dzielnica Śródmieście m. st. Warszawy

Położenie
Aleja "Solidarności" jest jedną z głównych arterii komunikacyjnych Warszawy, łączy Pragę ze Śródmieściem i Wolą.
Zaczyna się na Pradze. W Śródmieściu biegnie od Mostu Śląsko-Dąbrowskiego do skrzyżowania z al. Jana Pawła II. Dalej przechodzi na Wolę, do ul.Młynarskiej.
W Śródmieściu położone są budynki:
po stronie nieparzystej: od numeru 75 do 113, 113 A, 113B, 113C i 113D do 117
po stronie parzystej: od numeru 58 do 82.

Nieco historii

Do 1949 na odcinku od pl.Bankowego do Młynarskiej (Wola) ulica nosiła nazwę Leszno. Była to od 1648 główna arteria jurydyki Leszno, przeprowadzona środkiem roli Leszczyńskich. Jurydykę nazwano Nowe Leszczno lub Nowe Leszno, od miasteczka należącego do Leszczyńskich w Wielkopolsce - Leszna. Przed 1660 przy Leszno wyznaczono 44 działki budowlane zabudowane drewnianymi domami. W 1650 ufundowano kościół Bonifratrów (pod późn. nr 72), zburzony zapewne w 1656. Od połowy XVII w. do 1791 (w okolicach ob. kościoła ewangelickiego) istniał cmentarz ewangelicko-augsburski. Przy początku Leszno po stronie południowej znajdował się bazar ormiański zrabowany i zniszczony podczas wojny w 1656. W 1682 przy rogu Karmelickiej rozpoczęto budowę kościoła i klasztoru Karmelitów Trzewiczkowych. Ratusz miasteczka stał pod obecnym nr 29 w pobliżu Solnej. Od końca XVI w. przez ok. 200 lat wzdłuż Leszno od Karmelickiej w stronę Długiej szedł wodociąg drewniany. W połowie XVIII w. Leszno jako ulica dochodziła prawie do Wroniej, zabudowana zaś była do Żelaznej. Ok. 1770 Leszno przedłużono do wału (ob. ul. Okopowa), który wstrzymał zabudowę jej końcowego odcinka. W końcu XVIII w. przy Leszno znajdowało się 6 pałaców, 30 kamienic, 19 domów murowanych, 50 domów i dworków drewnianych, ratusz, klasztor i kościół Karmelitów oraz 2 browary, cegielnia, wiatrak i magazyn. Zabudowa przemysłowa skupiała się w okolicach Żelaznej; poza domami rozciągały się liczne i obszerne ogrody. Ostatni odcinek Leszno w pobliżu wału został obsadzony drzewami. W latach 1818-1828 wybudowano przy Leszno kilkanaście kamienic klasycystycznych. W dawnym klasztorze Karmelitów urządzono więzienie polityczne, w którym przebywał m. in. Walerian Łukasiński. Następne fazy zabudowy przypadają na połowę XIX w. - m. in. budynek Prokuratorii pod nr 5; na l. 1864-1870 - domy mieszkalne oraz na okres 1908-1913. W latach 1864-1882 wzniesiony został neogotycki kościół ewangelicko-reformowany z wysmukłą wieżą; w 1900 pod nr 72 budynek doskonałej szkoły rzemieślniczej M. Konarskiego (arch. S. Szyller). Pod nr 52 mieściło się od 1897 do 1939 zasłużone Towarzystwo Doraźnej Pomocy Lekarskiej, zwane popularnie Pogotowiem Ratunkowym. W latach 1908-1913 wybudowano grupę 6- i 7-piętrowych kamienic w pobliżu Żelaznej, a w 1913 wzorowy szpital dziecięcy fundacji im. Karola i Marii Szlenkierów (arch. C. Domaniewski), zniszczony w czasie powstania warszawskiego. W latach 1935-1938 wzniesiono monumentalny gmach sądów (ob. Al."Solidarności" nr 127 - Wola, arch. B. Pniewski). W czasie okupacji północna strona ulicy należała do getta i została prawie całkowicie zniszczona z wyjątkiem kościoła ewangelickiego; kościół Karmelitów był zbombardowany i zniszczony. Na terenie domu pod nr 30 Niemcy wymordowali 100 osób chorych i personelu szpitala im. Karola i Marii. Część zabudowy strony południowej, z dawnym ratuszem, XVIII--wiecznym pałacem Jacobsonów i gmachem sądów, ocalała. Po wojnie - północna strona Leszno weszła w obręb Muranowa; Leszno zostało znacznie poszerzone i zabudowane od pl. Bankowego do Wroniej, stając się częścią wytyczonej w 1949 Trasy W-Z, czyli Al. Karola Świerczewskiego. Nazwę Leszno zachował odcinek od Wroniej do Młynarskiej (Wola). W latach 1947-1949 przeprowadzono Al.K.Świerczewskiego (obecnie al."Solidarności") - budowana była znacznym wysiłkiem, w dużej mierze czynem społecznym, w szybkim tempie, stała się pierwszym wielkim dziełem urbanistycznym w Polsce Ludowej. Trasa jej pokrywa się z dawną ul.Zygmuntowską na Pradze, zrealizowaną w 1866, mostem Kierbedzia wybudowanym w latach 1859-1864 i Nowym Zjazdem z latach 1844-1846 oraz dalej na zachód z ul.Leszno. Aleja przecina miasto ze wschodu na zachód, od ul. Radzymińskiej i wiaduktu przy przecięciu z torami kolejowymi przez Pragę do mostu Śląsko-Dąbrowskiego, przez wiadukt, tunel, wykop, przez śródmieście Warszawy do zbiegu z Wolską przy Młynarskiej. Długość jej wynosi 7 km. Przedłużenie Alei na wschód stanowi ul.Radzymińska, a na zachód - ul.Wolska. Wraz z nimi Al."Solidarności" stanowi główną arterię Warszawy wschód-zachód i w związku z tym nazywana jest Trasą W-Z. Nawiązując do przeszłości pozostawiono przy Alei wiele obiektów zabytkowych, jak np. kościół św. Anny (Bernardynów), monumentalnie piętrzący się nad Trasą, pałac "Pod Blachą", usytuowany tuż przy niej po stronie północnej, bramę Grodzką zamku; pałac Przebendowskich-Radziwiłłów, mieszczący wówczas Muzeum Lenina, i studnię "Gruba Kaśka", które Trasa opływa z obu stron; kościół Kapucynów oraz zabytkowe kamienice, pałace i kościoły Leszna (katolicki i ewangelicki). Zabytki te zostały częściowo zrekonstruowane, częściowo zakonserwowane i odrestaurowane. Na południe od wiaduktu Trasy wybudowano w latach 1948/1949 osiedle mieszkaniowe "Mariensztat", nawiązujące swoją architekturą do budownictwa XVIII-wiecznego. Między ulicami Andersa i al.J.Pawła II po północnej stronie Trasy, na terenie dawnego getta, wyrosła obszerna dzielnica mieszkaniowa Muranów, a dalej na zachód za nią między Okopową i Młynarską - osiedle mieszkaniowe "Młynów" (Wola). Wzdłuż Trasy ułożono tory tramwajowe, częściowo na wydzielonych torowiskach. Arteria otrzymała oprawę w postaci pasów zieleni, stoków skarp, skwerów i drzew zwłaszcza w części biegnącej w wykopie. Z Trasy poprowadzono kilka bezkolizyjnych zjazdów i dojazdów na Powiśle, do Miodowej i Daniłowiczowskiej oraz na pl.Teatralny. Nazwę Alei Karola Świerczewskiego, działacza ruchu robotniczego, gen., dowódcy Międzynarodowej Brygady w Hiszpani, dowódcy 2 Armii WP w l. 1944/1945, nadano Trasie W-Z w 1949. Na stoku skarpy w pobliżu gmachu hipoteki ustawiono popiersie gen. Świerczewskiego (dłuta A. Jesiona). Przy rosnącym gwałtownie ruchu samochodowym niektóre odcinki jezdni trasy okazały się za wąskie, szczególnie na odcinku dawnej ul.Leszno, dlatego w nocy z 30 listopada na 1 grudnia1962 przesunięto zabytkowy kościół Karmelitów Trzewiczkowych o 21 m na północ; w 1962 poszerzono również Aleję między pl.Bankowym (wtedy pl.Dzierżyńskiego) i Wronią.
źródło: "Ulice i place Warszawy" - Eugeniusz Szwankowski, Państwowe Wydawnictwo Naukowe

W 1991 roku nazwę tej trasy komunikacyjnej zmieniono na al."Solidarności" oraz usunięto sprzed budynku hipoteki (tak Warszawiacy nazywają, budynek w którym znajdują się księgi wieczyste dla obszaru Warszawy) stojące tu popiersie poprzedniego patrona. Nowa nazwa, nadana została dla uczczenia ruchu społecznego działającego na rzecz demokratyzacji i głębokich reform ustrojowych w PRL. Ruch ten przyjął instytucjonalną formę Związków Zawodowych i doprowadził w 1989r. do przemian ustrojowych w Polsce.

Al. "Solidarności" 74a - Pałac Działyńskich.

Pałac wybudowany około 1740 r. dla Jana Zygmunta Deybla, saskiego architekta działającego w Polsce. Budowla powstała w miejscu dawnego dworu Leszczyńskich. Po Janie Zygmuncie Deyblu właścicielem został burmistrz Starej Warszawy Wojciech Lobert.

W 1789 roku właścicielem został znany warszawski bankier Piotr Blank. W latach 1790-1820 był w posiadaniu rodu Działyńskich. Nowy właściciel, Ignacy Działyński stworzył tu bibliotekę, w której gromadził książki oraz dzieła sztuki. Od 1823 r. pałac stał się własnością gminy ewangelicko-reformowanej. Od 1828 roku działała w tym gmachu Szkoła Wojewódzka Praktyczno-Pedagogiczna, do której uczęszczała warszawska młodzież. Wkrótce Szkoła Wojewódzka została przekształcona w Drugie Gimnazjum w Warszawie, do którego chodził Karol Levittoux, młody patriota, który oddał życie za wolną Polskę. W 1869 roku utworzono tu pensję dla dziewcząt Konradi. Pod koniec XIX wieku wnętrza pałacu zostały przebudowane i nadano mu kostium neoklasycystyczny.

Podczas okupacji hitlerowskiej pałac był wyłączony z getta (łącznie z kościołem ewangelickim, szpitalem i kilkoma sąsiednimi budynkami). W czasie powstania warszawskiego uległ zniszczeniu. Odbudowany po wojnie mieścił Młodzieżowy Dom Kultury. Od 2012 roku pałac jest własnością parafii ewangelicko-reformowanej i jest wynajmowany na cele biurowe.